Mówiąc w najprostszej formie, prawo administracyjne ma dwojaki cel: ogólna poprawa jakości, wydajności i skuteczności rządowego procesu decyzyjnego oraz umożliwienie ludziom sprawdzenia zgodności z prawem i merytorycznego charakteru decyzji, które ich dotyczą. Innymi słowy, osoba, na której interesy ma wpływ decyzja rządu (lub administracyjna), może zaskarżyć tę decyzję w sądzie, trybunale lub za pośrednictwem agencji dochodzeniowej (takiej jak rzecznik praw obywatelskich). Lekcje zdobyte w trakcie tego procesu mogą z kolei posłużyć do usprawnienia przyszłego procesu decyzyjnego.
Można wyróżnić następujące wartości prawa administracyjnego:
• zgodność z prawem,
• sprawiedliwość,
• racjonalność,
• otwartość i przejrzystość.
• efektywność.
Wartości te można określić jako „wartości systemowe”, od których oczekuje się, że będą charakteryzować system prawa administracyjnego, który koncentruje się w szczególności na sposobie podejmowania decyzji w sektorze publicznym. Stwierdzono też, że system prawa administracyjnego przynosi następujące korzyści – które omówimy po krótce w dalszej części artykułu.
Korzyści z prawa administracyjnego
Prawo administracyjne zapewnia mechanizm dochodzenia sprawiedliwości w indywidualnych sprawach, umożliwiając ludziom badanie zgodności z prawem i zasadności decyzji, które ich dotyczą oraz poprzez dostarczanie informacji zwrotnej decydentom poprawia jakość administracji rządowej. Zapewnia też mechanizm gwarantujący, że rząd działa w ramach swoich uprawnień oraz wnosi wkład w system odpowiedzialności za podejmowanie decyzji przez rząd.
Jest to hipoteza tego artykułu, że mechanizmy prawa administracyjnego przynoszą korzyści nie tylko rządowi, ale także przyczyniają się do dobrego nadzoru korporacyjnego. Ponieważ korzyści systemowe, które ją charakteryzują – indywidualna sprawiedliwość, dobre rządy, zgodność z prawem i odpowiedzialność – są tak samo ważne dla prywatnych korporacji, jak dla rządu, a każda dobra kancelaria prawa administracyjnego Warszawa pilnuje tego, by tak właśnie było.
Jednak w kontekście tego artykułu skupiamy się w szczególności na jednej z systemowych korzyści wynikających z prawa administracyjnego, czyli na odpowiedzialności oraz na tym, jak przyjęcie przezroczystych mechanizmów wykazania odpowiedzialności w podejmowaniu decyzji przez rząd może pomóc w rozwoju dobrego ładu korporacyjnego.
Z punktu widzenia prawa administracyjnego jego mechanizmy stosują się tylko do organów sektora publicznego, pozostawiając środki zaradcze wynikające z prawa prywatnego, w tym prawo o czynach niedozwolonych, przepisy dotyczące umów i ochrony konsumentów, do zarządzania działalnością poza sektorem publicznym. Pogląd ten jest coraz częściej kwestionowany. Wielu komentatorów i badań rządowych odniosło się do zacierania się tradycyjnych różnic między tym, co „publiczne” i „prywatne”. Warto podjąć głębszy dialog na ten temat, bo de facto to temat, który zawsze dotyczy każdego z nas, obywateli.